7. Sert Sessiz Yumuşaması :
Süreksiz sessizler olan p, ç, t, k ile biten bir kelime ünlü ile başlayan bir ek aldığı zaman kelimenin sonundaki p, ç, t, k sırasıyla b, c, d, g/ğ ünsüzlerine dönüşür. Bu ses olayına sert ünsüzlerin yumuşaması adı verilir.
Örnekler :
Kalabalık-a → kalabalığa
Kalp-e → kalbe
Yurt-um → yurdum
Ağaç-ı → ağacı
Karanlık-ı → karanlığı
Kitap-ın → kitabın
Oyuncak-ın → oyuncağın
Not : Ünsüz yumuşaması ile ilgili olarak bilinmesi gereken önemli noktalardan biri özel adlardır. Özel isimlerde bu kural konuşurken uygulanılır ancak yazarken ünlülerde yumuşama olmaz.
Örnek : Serpincik'e, Hafik'e, Zeynep'in, Ahmet'e
Not : Bazı tek heceli kelimelerde kelime p, ç, t, k ile bitse bile ünlü ile başlayan ek alsa bile yumuşama olmaz. ( at-a, ada olmaz; kat-ı, kadı olmaz )
Not : Dilimize başka dillerden girmiş kelimelerde de bu kural çoğu kelimede uygulanmaz. ( Cumhuriyet-e, Cumhuriyede olmaz; saadet-i, saadedi olmaz.)
8. Ünsüz Benzeşmesi (Sertleşme) :
Türkçede sert sessizlerden sonra sert sessizler geldiği için ( f-s-t-k-ç-ş-h-p ) ile biten kelimelerden sonra gelen ve (b-c-d-g) yumuşak ünsüzleri ile başlayan ekler (p-ç-t-k)'ye dönüşür. Bu olaya ünsüz sertleşmesi adı verilir.
Örnekler :
Karanlık-da → karanlıkta
Kasis-den → kasisten
Piş-gin → pişkin
Kitap-da → kitapta
Semah-da → semahta
Yarış -dık → yarıştık
Not : Bu ses olayı akılda kalması için (FISTIKÇI ŞAHAP ) diye yazılıp ünlüler çıkarılarak hatırlanabilir.
UYARI : Ünsüz yumuşaması ve ünsüz benzeşmesini karıştıranlar için şöyle bir ipucu verebiliriz: Ünsüz yumuşaması kökte, ünsüz benzeşmesi ise ekte olur.
0 Comments:
Yorum Gönder
Deneme