Cümlenin Ögeleri-1 konu anlatımımızda cümlenin temel ögeleri olan özne ve yüklem ile ilgili bilgileri verdik. Bu konu anlatımımızda da cümlenin yardımcı ögeleri üzerinde duracağız.
B. Yardımcı Ögeler
1. Nesne : Öznenin yaptığı işin etkilemiş olduğu varlığa nesne denir. Nesneler ek almaları ya da almamaları durumuna göre ikiye ayrılırlar.
A. Belirtili Nesne : Yükleme sorulan neyi, kimi sorularına yanıt verir. İsmin hal eklerinden belirtme hal ekini(-ı/-i) almıştır.
- Kedi dakikalarca kapıyı bekledi.
- Eski günleri bir türlü unutamıyordu.
- Son olaydan sonra kimseyi bir daha görmedi.
- Polis evi didik didik aradı.
B. Belirtisiz Nesne : Yükleme sorulan ne sorusu ile bulunur. Burada önemli olan nokta özneyi bulurken de ne sorusu sorulabildiği için yanlış yapmamak amacıyla önce özneyi bulmamız gerekir.
- Bize ekmek getirdi.
2. Zarf Tümleci ( Zarf Tamlayıcısı) :
Yüklemi zaman, durum vb. yönlerden açıklayan ögedir. Yükleme sorulan "ne zaman, niçin, ne kadar, nasıl, kim tarafından kim ile , ne ile vb. " soruları sorulur.
- Bana üzgün üzgün bakıyordu.
- Beklenen görüşme yarın gerçekleşecek.
- İzleyiciler soğuktan adım atamaz olmuştu.
- Soğuk bir kış günü karşıma çıktı.
Not :
Yer yön bildiren kelimeler eğer yalın halde olursa zarf tümleci, ek alırsa aldığı eke göre belirtili nesne ya da dolaylı tümleç olur.
- Kız okuldan gelince hemen yukarı çıktı ( zarf tümleci)
- Ses yukarıdan geldi. (dolaylı tümleç)
- Yukarıyı iyice temizle. ( belirtili nesne)
3. Dolaylı Tümleç ( Yer Tamlayıcısı) :
Cümleyi yönelme, bulunma ve çıkma anlamları yönünden tamamlayan ögedir. Genel olarak ismin -e, -de, -den hal eklerini almış olan kelimeler dolaylı tümleçtir.
- Duydukları ses karşı evden geliyordu.
- Yarın erkenden okula gidecek.
- Aradığı şeyi evde buldu.
- Aradıkları hırsız karşı evden çıktı.
- Yemekten sonra bize geldiler.
Not : -e/-den eki alan sözcük yükleme sorulan nasıl sorusuna cevap verirse ve sebep anlamı kazanırsa zarf tümleci olur.
- Korkudan ne diyeceğini bilemedi.
Cümlenin Ögeleri Önemli Noktalar
- Ögeler tek sözcük olabileceği gibi birden fazla sözcükten de oluşabilir.
- Ögelerin açıklayıcıları da cümlede yer alabilir.
( Anne, o kutsal varlık, unutulur mu hiç. )
- Cümlede tek bir yükleme birden fazla öge bağlanabilir.
- Ögelere ayırırken tamlamalar, deyimler vb. kelime grupları bölünmez.
- Ögelere ayırırken hitaplar, ünlemler ve bağlaçlar cümle dışı unsur olarak değerlendirir.
- Cümlede vurgulanan öge yüklemden önce gelir.
0 Comments:
Yorum Gönder
Deneme