Belirtisiz Nesne ve Özne Nasıl Ayırt Edilir?

Özne ve belirtisiz nesnenin soruları benzerdir. Bu sebeple öğrenciler tarafından çokça karıştırılabilmektedir. Bu hataya düşmemek için cümle ögelerine ayrılırken önce özne bulunmalıdır. Özne bulunduktan sonra tekrar soru sorularak nesne bulunmalıdır. Şimdi örneklere geçmeden önce özne ve nesnenin sorularını hatırlayalım:

Özne : ne? Ve kim? Soruları ile bulunur. "ne" sorusu cansız varlıklar ve insan dışındaki varlıklar için "kim" sorusu ise insanlar için sorulur.

Belirtisiz Nesne : "Ne" sorusu ile bulunur. Şimdi örnekler üzerinde aradaki farkı ve ne yapmamız gerektiğini daha iyi açıklayabiliriz.

Örnekler :

- Ahmet verdiğim kartonlarla maket bir ev yaptı.

Bu cümlenin yüklemi "yaptı"dır. Önce yüklemi buluyorduk. "kim ya da ne" sorusunu soralım.

 Kim  yaptı : Ahmet. O zaman Ahmet öznedir. Daha sonra ikinci kez "ne" sorusunu soralım. 

Ahmet ne yaptı? Cevap : maket bir ev

Özneyi bulduktan sonra sorduğumuz ne sorusunun cevabı nesnedir. )

- Ağaç yıllarca sulanmadığı için yaprak döktü.

Bu cümlede yüklem "döktü"dür. Cümlede insan olmadığı için ne sorusunu soruyoruz.

- döken ne?

Cevap : ağaç (özne)

Daha sonra ikinci ne sorusunu soruyoruz.

- ağaç ne döktü?

Cevap : yaprak ( ikinci ne sorusunun cevabı nesnedir )

- Dün anne bana yeni bir elbise aldı.

Bu cümlede yüklem "aldı"dır. Özneyi bulmak için kim sorusunu soruyoruz.

- alan kim?

Cevap : annem (özne)

Özneyi bulduktan sonra ne sorusunu soruyoruz

- annem ne aldı?

Cevap : elbise ( nesne )