Fiilimsiler Konu Anlatımı

2016-2017 Fiilimsiler Konu Anlatımı İçin Tıklayın 
Fiilimsiler İle İlgili Açık Uçlu Test Soruları İçin Tıklayın 

Fiillere gelerek onların isim, sıfat, zarf şekillerini yapan bazı eklere fiilimsi ekleri denir. Fiilimsiler fiillerden türeyen kelimeler olmasına rağmen fiillerin tüm özelliklerini göstermezler. Fillerde olduğu gibi olumsuz biçimleri yapılabilir fakat kip ekleri ile çekimlenemezler.

Örnek :

Koş- fiili "koşacağım" şeklinde çekimlenebilir ama "koşan" kelimesi "koşanacağım" şeklinde çekimlenemez. Çünkü "-an" eki "koş-" fiiline gelerek onu sıfat yapmıştır.

Fiilimsiler fiillere gelen bazı ekler ile oluşurlar. Fiilimsi ekleri isimden fiil yapan eklerdir ve eklendiği fiilin isim, sıfat ya da zarf olmasını sağlarlar.

Not : Fiilimsi ekleri isimden fiil yapan ekler olduğu için fiilimsi eki alan kelimeler türemiş olur.

Fiilimsilerin Özellikleri

1. Fiilden türerler ve fiil anlamını korudukları için de olumsuzluk eki olan "-ma/-me" fiilimsilere getirilebilir.

Örnek :

Dur-mak fiilimsisine -ma eki getirilerek dur-ma-mak yepılabilir.

2. Fiillere getirilen şahıs ekleri, haber kipleri ve dilek kipleri fiilimsilere getirilemez.

3. Fiilimsiler fiil anlamını korudukları için cümlede yan cümlecik oluştururlar. Bir cümlede kaç tane fiilimsi varsa o kadar da yargı vardır. Bir cümle verilir ve bu cümlede kaç yargı vardır gibi bir soru sorulursa fiilimsiler sayılır ve cümledeki esas yargılar eklenir.

4. Cümlede isim soylu sözcüklerden isim, zarf ve sıfat görevlerinde kullanılırlar.

Fiilimsiler üçe ayrılmaktadır :

1. İsim Fiiller ( Mastar )

Fiillere getirilen "-mak/-mek, -ma/-me, -ış/-iş/-uş/-üş" ekleri ile yapılır. Bu ekler akılda kalıcı olması için "ma-y-ış-mak" şeklinde kodlanabilir. İsim fiillerin cümlede fiillerin adı olarak kullanılır.

Örnekler :

- Sizinle karşılaşmayı ben de çok isterim.

- Programdaki okuyuşu ile herkesi kendine hayran bıraktı.

- İşe başvurmak için sabah erkenden yola koyuldum.

-Şirketleri birleştirmeyi biz de isteriz.

- Bir bakış çok şey anlatır.

- Sevmek yeri gelir büyük fedakarlıklar ister.

Yukarıdaki kelimelere dikkat edecek olursanız ev, araba, kitap defter gibi tam bir isim değildir. İçlerinde eylem anlamı devam etmektedir. Bu sebeple de isim değil isim-fiil denilir.

İsim-fiillerin Özellikleri

1. İsim-fiillere isimlere getirilen çekim ekleri getirilebilir.

Örnek :

- Arabanın gelişinde bir terslik var. ( Bu "gelişinde" kelimesi fiilimsidir ve "-i" iyelik eki ile "-de" bulunma hal eki almıştır.

2. İsim-fiil eki olan "-ma/-me" ile olumsuzluk eki olan "-ma/-me" karıştırılmamalıdır. İkisini ayırmak için "-ma/-me" ekinin bir işin yapılmayacağını ifade edip etmemesine bakmak gerekir. Bir işin yapılmamasını istiyorsa olumsuzluk ekidir.

Örnek :

- Her söylenileni de duyma. ( Burada -ma olumsuzluk ekidir. )

- Duyma işi kulaktaki birçok işlem sonucu oluşur. ( Buradaki -ma ise isim-fiildir. Olumsuzluk anlamı vermiyor fiilin adı oluyor. )

3. Bazı isim-fiil eki almış kelimeler zamanla kullanıla kullanıla bir varlığın adı olmuş ve fiilimsi özelliğini kaybederek kalıcı isim olmuştur. Bu tür kelimeler fiilimsi olarak kabul edilmez.

Örnekler :

- Bahçeye fidanları dikmek için kazma gerekiyormuş.

- Sofrada en iştah açıcı yemeklerden biri dolma gibiydi.

- Kapıdan girince sağ tarafta danışmaya sorabilirsiniz.

- Sigara içmezdi ama yanında mutlaka çakmak taşırdı.

- Yaz mevsimi ile birlikte dondurma tüketimi de arttı.

- Bu yıl hemen hemen her noktaya uçuş gerçekleştirdik.

İsim Fiiller İle İlgili Bol Örnek İçin Tıklayın...

Sıfat Fiiller ( Ortaç ) :

Fiil soylu sözcüklere getirilen "-an/en, -ası/-esi, -maz/-mez, -ar/-er, -dık/-dik/-duk/-dük, -acak/-ecek, -mış/-miş/-muş/-müş" ekleri ile yapılır. Sıfat fiil ekleri akılda kalıcı olması için "an-ası-mez-ar-dik-ecek-miş" şeklinde de kodlanabilir. Sıfat-fiil eki alan sözcükler cümlede sıfat görevinde kullanılırlar.

Örnekler :

- Çalışan insan her işte başarılı olur.

- Unutulan eşyalar sahiplerine ulaştırıldı.

- Bu öpülesi ellere nasıl kıyabildiler.

- Görünmez kaza dedikleri bu olsa gerek.

- Çekilir dert değil seninki de dedi arkadaşları.

- Seni göreceğim diye aramadık yer bırakmadı.

- Kızarmış elmalar iki gün içerisinde toplanacakmış.

Yukarıdaki altı çizili ekler eklendikleri filleri sıfat yapmıştır.

Sıfat-filler ile ilgili özellikler :

1. Bazı kelimeler zamanla sıfat-fiil özelliğini kaybederek kalıcı isim oluşturur. Bu gibi kelimeler fiilimsi sayılmaz.

Örnekler :

- Bu sene kömürlükte yakacak kalmadı.

- Dolmuş yavaş yavaş mahalleden çıkıyordu.

     Yukarıdaki cümlelerde yer alan yakacak ve dolmuş kelimeleri fiilimsi özelliğini kaybederek varlığın adı olmuşlardır. Bir kelimenin fiilimsi olup olmadığını anlamak için olumsuzunu yapabiliriz. Çünkü fiilimsiler fiil anlamını taşıdığı için olumsuzları yapılabilir. "Yakacak" kelimesi yakmayacak, "dolmuş" kelimesi de dolmamış şeklinde kullanılamayacağı için fiilimsi özelliğini kaybetmiştir.

2. Sıfat-fiillerle çekimli fiillerin birbiri ile karıştırılmaması için sözcüğün yüklem görevinde mi yoksa sıfat görevinde mi kullanıldığına bakılmalıdır.

Örnekler :

- Gelecek yıl daha iyi bir çalışma bekliyorum.  ( yıl kelimesini nitelemiştir ve sıfat görevinde olduğu için fiilimsidir.)

  Bu gün akşama doğru bize gelecek. ( yüklem olarak kullanılmıştır ve fiil görevindedir. )

- Yanmış evrakları çöpte görünce adeta şok oldu. ( nasıl evrak sorusuna cevap verdiği için sıfat görevindedir. )

   Evraklar dünkü yangında tek tek yanmış. ( yüklem görevinde olduğu için fiildir. )

3. Sıfat fiillerde nitelenen isim düştüğünde sıfat-fiiller isim görevinde kullanılır.

Örnekler :

- Dışarıdan gelen çocuklar ellerini yıkasın. ( Bu cümlede sıfat görevinde kullanılmıştır. )

  Dışarıdan gelenler ellerini yıkasın. ( bu cümlede isim düştüğü için sıfat görevinde kullanılmıştır. )

Zarf Fiiller (Bağ-fiiller, Ulaçlar ) :

Fiillere getirilen "-ıp/-ip/-up/-üp, -arak/-erek, -madan/-meden, -ınca/-ince/-unca/-ünce, -dıkça/-dikçe, -alı/-eli, -ken, -a, -e" ekleri ile yapılır.

Zarf filler çekim eki almazlar ve cümlede zarf görevinde kullanılırlar.

Örnekler :

- Sesimi duymadan dışarı çıkmayın.

- Birden bire koşarak dışarı çıktık.

- Konuşurken düşünmeyi de ihmal etme.

- Bizim yanımızdan düşüne düşüne gidiyordu.

- Bu ülkeden ayrılalı yaklaşık üç yıl oldu.

- Beni görünce sevincinden ne yapacağını bilemedi.

- Arabayı durdurup adres soracaktık.

Fiilimsilerin Fiiller ve İsim Soylu Sözcüklerden Farkı

Fiilimsiler İle İlgili Test Çözmek İçin Tıklayın.....

Fiilimsiler İle İlgili Test-2 ( Kolay )

Fiilimsiler İle İlgili Test-3